biglogo archivum

Sprawozdanie z wycieczki programowej na rok 2017 Polsko-Węgierskiego Stowarzyszenia Kulturalnego w Érd

Polsko- Węgierskie Stowarzyszenie Kulturalne w Érd zorganizowało w dniach 6-7 maja br wycieczkę do Siedmiogrodu (część Partium) w związku z rokiem Świętego Władysława i 200 letnią rocznicą urodzin Jánosa Arany.Z postacią legendarnego rycerskiego króla wiąże się wiele pięknych legend, z których János Arany niejedną upamiętnił w swoich balladach. Dlatego Nagyvárad i Nagyszalonta były dwoma ważnymi stacjami docelowymi wycieczki.
Podczas, gdy autobus, który wyruszył z Budapesztu, bezpiecznie wiózł członków Stowarzyszenia poprzez okolice wschodnich Węgier, nasza przewodnicząca Megyes Klára Bazsoné, dzieliła się z nami stosem praktycznych i kulturalnych wiadomości. W pobliżu granicy wysłuchaliśmy w wykonaniu Lajosa Dozsa balladę Jánosa Arany o Świętym Władysławie. W Nagyvárad spotkaliśmy się z przewodnikiem krajoznawczym László Farkas, który oprowadzał nas po mieście i załatwił wejścia do muzeum.
W pierwszym rzędzie, w mieście rozciągającym się na brzegach rzek Sebes i Körös, przewodnik zaprowadził nas na cmentarz Rulikowskiego, gdzie złożyliśmy wieniec na grobie Kazimierza Rulikowskiego, Polaka, męczennika rewolucji 1848-49 i walk wolnościowych.Młody oficer, służący w armii carskiej, nie był skłonny walczyć przeciw braterskiemu narodowi węgierskiemu, dlatego dołączył do szeregów walczących o wolność. Dlatego w sierpniu 1849 roku został stracony. Po złożeniu wieńca i odśpiewaniu hymnu polskiego i węgierskiego, kontynuowaliśmy zwiedzanie Nagyvárad, jego barokową dzielnicę, w kierunku rzędu kamienic kanoników i pałacu biskupiego.
Przed rzędem kamienic kanoników, Lájos Farkas zapoznał nas z historią przez ponad sto lat budującego się 253 m długości kompleksu budynków.
Przed katedrą złożyliśmy wieniec pod pomnikiem króla Władysława, założyciela kościoła, który przedtem stał na głównym placu miasta. Największy barokowy kościół rzymsko- katolicki w Rumunii oglądnęliśmy również wewnątrz i zwiedziliśmy skarbiec. Obok bogato zdobionych dewocjonalii, obrazy i rzezby wzbogacały wystawę. Oglądnęliśmy hermę krola Św. Władysława i ornat wykonany z sukni Marii Teresy darowanej na ten cel.
Następnie prześliśmy na plac Św. Władysława. Przewodnik zaznajomił nas z historią pałacu Czarny Orzeł ( Fekete Sas) i całego placu i zwiedziliśmy kościół parafialny Świętego Władysława. Podczas krótkiego wolnego czasu udało się nam usiąść w ówczesnej Kawiarni EMKE (dzisiaj Hotel Astoria), ulubionym miejscu przebywania Endre Ady. Około 6-tej po południu dotarliśmy na miejsce zakwaterowania, do Pensjonatu Góbé, gdzie na strudzonych wycieczkowiczów oczekiwały umeblowane nastrojowo pomalowanymi meblami pokoje.
Na następny dzień po sutym śniadaniu pożegnaliśmy się z gospodarzami i udaliśmy się na zwiedzanie zamku z archeologiem Nandor Mihalka. Przez dwie godziny niestrudzenie oprowadzał nas i dzielił się barzdzo ciekawymi wiadomościami.Między innymi dowiedzieliśmy się, że Nagyvarad na przestrzeni wieków bardzo często uległ zniszczeniu ( dzięki czemu pod koniec XIX. wieku powstały i dzisiaj podziwiane secesyjne budynki) ale zamek się uchował. Przez wieki niezachwianie zachował swoją strategiczną rolę, niezależnie od zmian władz i sytuacji politycznych. Dzięki bogatym archeologicznym zabytkom, zwiedzający otrzymuje obraz przebiegającego życia na zamku na przestrzeni wieków. Dowiedzeliśmy się, że do odkrycia czekają jeszcze pozostałości dawnej katedry i że z bardzo wielkim prawdopodobieństwem znaleziono tu grób króla Władysława.
Zwiedzanie miasta kontynuowaliśmy w okolicy placu Bémer, gdzie podeszliśmy do Muzem Ady, budynku ubiegłowiecznej cukierni Müllera. Niestety do muzeum nie moglismy wejść, ponieważ wtedy tam zamiast relikwi Ady, przygotowywali wystawę pamiątek Ferenca Puskasa.
Zachwycaliśmy się pięknymi budynkami secesyjnymi- oczywiscie, na których nie było folii ochronnej. W całym miescie i na promenadzie jest jeszcze mnóstwo budynków do odrestaurowania.
Niestety nie mogliśmy się dostać do budynku teatralnego i dla pocieszenia część z nas w kawiarni, gdzie Ady był stałym gościem a część, gdzie Léda, odświeżyliśmy się różnymi napojami. Pożegnawszy Laszlo Farkas, bogatsi w piękne przeżycia, opuszczaliśmy Nagyvarad, kiedyś ważne centrum handlowe historycznych Węgier, miejsce spoczynku króla Świętego Władysława.
Zaledwie 40 km od Nagyvárad leży Nagyszalonta. Książę István Bocskai to miasto hajduków odkupił od György Toldi dla ówczesnych żołnierzy, hajduków. Tu ich osiedlił i w zamian za służbę w wojsku, zapewnił im zwolnienie od podatków.Sławny syn Szalonty- János Arany, miał wśród swoich przodków i krewnych hajduków, jak to nad wejściem do Csonka Torony („Uszkodzona Wieża”) uwiecznia tablica pamiątkowa. Wieża strażnicza ówczesnego zamku w Szalonta, dziś stanowi pomnik wielkiego poety. Członkowie Stowarzyszenia złożyli wieniec pod tablicą pamiątkową i po wysłuchaniu wiersza Arany pt. Epilog oglądnęli wystawę. Podziwialiśmy wiele pomników postawionych w parku naprzeciw Csonka Torony. Między innymi jest tam oczywiście pomnik księcia Bocskai i Lajosa Kossutha. Przed pomnikiem Kossutha złożyliśmy wieniec i odśpiewaliśmy pieśń werbowniczą do szeregów Kossutha. Przy pomniku Jánosa Arany zrobiliśmy grupowe zdjęcie i odsłuchaliśmy pieśń Kossutha z wieży kościoła kalvinistów! Tutaj również znajdują się pomniki sławnych synow miasta. Lajos Zilahy, Istvan Sinka, György Kulig ( jego popiersie wykonał Béla Domonkos, artysta z Érd). Tu przy pomniku przedstawiającym siedzącego na ławce Jánosa Arany znalazło się miejsce dla popiersia rzeźbiarza Istvána Kiss, jego własnego wykonania.
Wycieczka Stowarzyszenia zakończyła się zwiedzeniem domu pamiątkowego Jánosa Arany .W deszczu żegnaliśmy się z Nagyszalontą a granicę w Méhkeréknél przekroczyliśmy „o godzinę odmłodzeni+. Wierzę, że w ciągu tych dwóch dni te wspólne przeżycia jeszcze bardziej przybliżyły do siebie członków Stowarzyszenia, wzbogaciły wiadomości wspólnej historii polsko- węgierskiej, umocniły przywiązanie do wartości kulturalnych Zagłębia Karpackiego.
Lajos Dózsa

Tł:W.Rege

                  

Kontakty

Ogólnokrajowy Samorząd Polski na Węgrzech
1102 Budapest, Állomás u. 10.
tel: 36-1/261-1798, 36-1/260-7298
fax: 36-1/909-28-56
e-mail: olko@polonia.hu 

Instytucje OSP 
PDK  |  OSP  |  PIBiM

Rzecznik narodowości polskiej

Dr. Rónayné Słaba Ewa
Lengyel Nemzetiségi Szószólói Iroda
1055 Budapest, Kossuth Lajos tér 1-3.

 

Początek strony