25 czerwca w Budapeszcie odbyły się obchody święta węgierskiej Polonii organizowane przez Ogólnokrajowy Samorząd Polski na Węgrzech zwyczajowo w okolicy święta św. Władysława, od 1996 roku patrona osiadłych na Węgrzech Polaków.

Kim zatem był ów zacny Mąż?

Już u zarania polskiej i węgierskiej państwowości pojawia się postać symbolizująca ciasno splecione korzenie przyjaźni polsko-węgierskiej. Węgier urodzony w Krakowie, który według relacji Galla Anonima wychowywany na dworze Piastów pod względem obyczajów i zachowania stał się Polakiem, Węgier, którego matką była Piastówna, wnuczka Bolesława Chrobrego. W pierwszej połowie XI wieku walki o węgierski tron sprawiły, iż Béla I schronił się w Polsce i tam właśnie 27 czerwca 1045 roku przyszedł na świat jego drugi syn. Otrzymał na chrzcie imię - László czyli Władysław. Ów syn dwu ojczyzn łączył w sobie to, co najlepsze u obu narodów: był człowiekiem silnym, sprawiedliwym, zdecydowanym i pobożnym. Jego talent dyplomatyczny szedł w parze z wielką przenikliwością, co spowodowało, że był godnym kontynuatorem dzieła pierwszego węgierskiego króla, św. Stefana, a w 1083 roku przyczynił się do jego kanonizacji. Władysław udoskonalał reformy przez niego wprowadzone. Wydał trzy kodeksy, które dotyczyły przede wszystkim reformy prawa majątkowego i ochrony mienia prywatnego. Na kartach historii Węgier zapisał się jako ten, który w roku 1091 przyłączył do Korony św. Stefana Chorwację. Przypisuje się mu także założenie twierdzy Nagyvárad i przyłączenie Siedmiogrodu do Królestwa Węgier.
Węgiersko-polskie stosunki w drugiej połowie XI w. były niezwykle przyjazne, choć pogorszyły się po śmierci biskupa krakowskiego, Stanisława, zabitego przez popędliwego króla Bolesława Śmiałego. Bolesław udał się na banicję na Węgry, gdzie dzięki łaskawości króla Władysława, mógł znaleźć schronienie, a będąc sojusznikiem Polaków, wdał się w spór z czeskim księciem Brzetysławem II i podczas wyprawy przeciwko niemu zmarł w roku 1095. 97 lat później kanonizowano go.

Tradycja świętowania Dnia Węgierskiej Polonii datuje się od 1996 roku.

Tegoroczne obchody rozpoczęła msza święta w kościele oo. franciszkanów przy pl. Fraciszkańskim w V. dzielnicy Budapesztu, sprawowana przez proboszcza proboszcza Polskiej Parafii Personalnej na Węgrzech ks. Krzysztofa Grzelaka TChr. oraz księży węgierskich m.in. ks. Gergő Bese młodego węgierskiego kapłana, znakomitego orędownika spraw polskich wśród młodzieży węgierskiej i członka „Polsko-Węgierskiej Wspólnoty”.

Dostojeństwa tej mszy nadawała m.in. obecność Ambasadora RP na Węgrzech Romana Kowalskiego oraz Zoltána Csallóközi szefa gabinetu wicepremiera Węgier Zsolta Semjéna – obaj panowie sprawowali patronat honorowy nad tegorocznymi uroczystościami.

Następnie licznie przybyli członkowie polonijnej społeczności, samorządowcy i goście z polskich i węgierskich miast partnerskich ( II konferencja przedstawicieli miast partnerskich odbywała się dnia poprzedniego w salach budańskiego Hotelu Gellérta) mieli okazję obejrzenia specjalnie na tę okazję przygotowanego przed kościołem kiermaszu mającego na celu promowanie polskich spraw wśród Węgrów i turystów zagranicznych, a potem świątecznym orszakiem na czele z członkami Towarzystwa Strażników Węgierskiej Korony i Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej Legionu Polskiego im. H.Wysockiego oraz polskiej Orkiestry Dętej z Kowala ( ork. przed mszą świętą koncertowała przed kościołem oo. franciszkanów) w zwartym szyku przeszli do Narodowego Teatru Filmu czyli peszteńskiego pięknego kina „Urania”, gdzie m.in. obecna była rzecznik narodowości polskiej w Zgromadzeniu Narodowym Węgier dr Csúcs Lászlóné Halina oraz wiceprezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Wspólnota Polska Dariusz Bonisławski gdzie odbyła się część oficjalna święta połączona z wręczeniem dorocznych nagród polonijnych.

Laureaci dorocznych nagród:

Laureatem nagrody św. Władysława został Ákos Engelmayer – uczestnik węgierskiego Powstania 1956 roku, węgierski dziennikarz, etnograf i wykładowca, dyplomata, w latach 1990-95 ambasador Węgier w Polsce. Nagrody „Za Zasługi dla węgierskiej Polonii” wręczono: Tünde Trojan animatorce kultury polskiej na Węgrzech, tłumaczce, dziennikarce i aktorce, Andrzejowi Kalinowskiemu konsulowi RP na Węgrzech i dr Wojciechowi Leonowi Mendykowi lekarzowi medycyny z Szögliget. Młodzieżową nagrodę za pracę na rzecz Polonii otrzymał Marcin Kovács z Budapesztu.

Ponadto polonijni jubilaci („ urodzinowi i świętujący tzw. „okrągłe” rocznice zawarcia związków małżeńskich) otrzymali bukiety kwiatów i życzenia.

Podczas uroczystości, której gospodynią była przewodnicząca OSP dr Rónayné Słaba Ewa zarówno ona jak i Ambasador RP Roman Kowalski podkreślali dokonania Polonii i nadzwyczajność święta, a w gali prowadzonej przez debiutującą w tej dziedzinie Katarzynę Desbores-Korcsev wystąpiła Orkiestra im. Arcyksiężnej Marii Krystyny Habsburg wraz z solistami, a wśród nich doskonale znanego tutejszej Polonii z częstych występów w Budapeszcie Sylwestra Targosza - Szalonka.

Całość zakończyła niespodzianka w postaci tortu z okazji polonijnych obchodów „ 20 urodzin św. Władysława” i okolicznościowe przyjęcie.

(b.)