Spotkanie na cmentarzu Farkasrét w Budapeszcie wyrazem pamięci i hołdu Węgrom, którzy pomagali Polakom w czasie II wojny światowej

W dniu 1 września 2022r., w 83. rocznicę wybuchu w Polsce II wojny światowej, na cmentarzu Farkasrét w Budapeszcie, przy grobach wybitnych przyjaciół Polski i Polaków z tamtych lat - dr Józsefa Antalla (seniora) , płk Zoltána Báló i generała Loránda Utassy, Polskie Stowarzyszenie Kulturalne  im. J. Bema na Węgrzech zorganizowało uroczystość wspomnieniową, w której udział wzięli przedstawiciele dyplomacji z ambasadorem RP na Węgrzech Sebastianem Kęciekiem, attaché obronności i lotnictwa Polski płk Sławomirem Mnitowskim, kierownikiem Wydziału Konsularnego i Polonii Andrzejem Kalinowskim,  a także Joanną Urbańską dyrektor Instytutu Polskiego. Obecna była rzecznik narodowości polskiej w ZN Węgier dr Rónayné Słaba Ewa, przewodnicząca Ogólnokrajowego Samorządu Polskiego na Węgrzech Maria Felföldi ( na zdjęciu obok), reprezentowany był Stołeczny Samorząd Polski i Samorząd Polski III dzielnicy Budapesztu, przybyli dyrektorzy instytucji OSP: POKO i PIBiM. Obecni byli przedstawiciele Stowarzyszenia Katolików Polskich na Węgrzech p.w. św. Wojciecha, Stowarzyszenia Polonia Nova i Stowarzyszenia PWP z Érdu,  Polskiej Szkoły przy Ambasadzie RP  im. S. Petöfiego oraz Ogólnokrajowej Uzupełniającej Polskiej Szkoły i Przedszkola na Węgrzech. Tradycyjnie przybyli członkowie rodziny dr Józsefa Antalla i wnuczka płk Zoltána Baló. Modlitwę przy grobach wygłosił proboszcz Polskiej Parafii Personalnej na Węgrzech ks. Krzysztof Grzelak SChr. W imieniu rodziny Antallów głos zabrał p. Géza Jeszenszky, a w imieniu rodziny Baló Krisztina Tóth. Całości podniosłego charakteru nadawała obecność asysty honorowej Wojska Węgierskiego i Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej Legionu Wysockiego. 

Kim byli wspomniani Bohaterowie:

József Antall podczas II wojny światowej, będąc komisarzem rządowym do spraw uchodźców, był jednym z najważniejszych organizatorów pomocy dla polskich uchodźców przebywających na Węgry po klęsce wrześniowej. Jego działania dalece wykraczały poza obowiązki służbowe - za swą działalność zyskał przydomek "Ojca Polaków". Po zajęciu Węgier przez Niemców w marcu 1944 roku został aresztowany. Po kilku miesiącach na skutek interwencji Węgier został zwolniony.

Pułkownik Zoltan Baló był dyrektorem XXI Departamentu Ministerstwa Obrony Węgier, zajmującego się sprawami jeńców wojennych. Należał do osób najbardziej zaangażowanych w pomoc dla polskich uchodźców.  Aresztowany po zajęciu Węgier przez Niemców. Po kilku miesiącach został zwolniony.

Generał Lóránd Utassy de Uljak od października 1943 stał na czele XXI Departamentu Jeńców Wojennych i Internowanych w Ministerstwie Honwedów. Zastąpił na tym stanowisku Zoltána Baló, który został zdymisjonowany w wyniku oskarżeń ze strony niemieckiej ambasady o udział w przerzutach polskich żołnierzy na Zachód. Mimo to także on chronił cudzoziemskich żołnierzy zbiegłych na Węgry. Po rozpoczęciu w marcu 1944 okupacji Węgier przez III Rzeszę, Utassy odmówił Gestapo wydania internowanych Polaków. Po dojściu węgierskich faszystów do władzy aresztowano go za prowadzenie w imieniu Miklósa Horthyego tajnych negocjacji z Armią Czerwoną. 

Nie wolno nam zapominać o tym, że podczas tak bardzo trudnej próby, jaką była II wojna światowa, Węgrzy i Polacy zdali egzamin z przyjaźni. Bardzo wielu naszych rodaków, którzy znaleźli się na emigracji, zawdzięczało ocalenie Węgrom. Uroczystość na budańskim cmentarzu była oddaniem im pamięci i hołdu, a także niezaprzeczalnym świadectwem  przyjaźni dwóch naszych narodów.

inf.GP-b. fot. B.Pál

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł