12 września 1943 roku, przebywający wówczas w Fehérvárcsurgó polscy uchodźcy wojskowi, w podziękowaniu za opiekę z jaką spotkali się ze strony Węgrów w czasie trudnego , wojennego okresu , wykonali i wznieśli pomnik „Królowej Pokoju”, który do dziś stoi w centralnym punkcie tej miejscowości.
Inicjatorką i organizatorką opieki nad polskimi żołnierzami, zapewnienia im pracy i warunków do życia była hrabina Margit Wenckheim, wdowa po hrabim Józsefie Károlyim, aktywna działaczka ówczesnego Związku Węgiersko – Polskiego.
12 września 2022 roku, na uroczystości przed pomnikiem, obok mieszkańców i przedstawicieli władz miejscowości z burmistrzem Krisztiánem Temesvári na czele, przybyły delegacje współpracujących ze sobą bibliotek Opola i Székesfehérvár, a także reprezentanci polskiego samorządu i Polonii z tego węgierskiego miasta, wraz z ppłk Grzegorzem Olszowskim, przedstawicielem grupy polskich oficerów pełniących tutaj służbę wojskową.
Zabrzmiały hymny Polski i Węgier, wygłoszono krótkie przypomnienie ówczesnych wydarzeń i historii powstania pomnika, złożono wieńce i kwiaty.
Po krótkiej, podniosłej uroczystości polscy i polonijni goście udali się do pałacu, w którym Károlyi György – wnuk hrabiny – i jego małżonka przedstawili jego historię , pokazali wnętrza pałacowe z dwoma bibliotekami i archiwum, a także oryginalne, stare zdjęcia dotyczące budowy i odsłonięcia pomnika.
Delegacja Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Emanuela Smołki w Opolu i kierownictwo Biblioteki im. Mihálya Vörösmartyego w Székesfehérvár, w dniu 15 września br podpiszą porozumienie o wieloletniej współpracy. Będzie ono kontynuacją porozumienia, które przez kilka ostatnich lat z powodzeniem realizowano ku zadowolwniu obydwu stron , przy aktywnej współpracy samorządu polskiego i Polonii z Székesfehérváru.
/inf. ans, fot. E.Lazár/