18 września 2019 roku Ambasada RP w Budapeszcie wraz z Urzędem Nadburmistrza Budapesztu przy budapeszteńskim pomniku Henryka Sławika i Józsefa Antalla seniora, którzy pomagali uchodźcom podczas II wojny światowej zorganizowała uroczystość z okazji 80. rocznicy przybycia polskich uchodźców na Węgry.

18 września 1939 roku Polacy przekraczali granice z Węgrami. Wielu z nich pierwszy raz w życiu opuszczało swój kraj. Zostali rozlokowani w 141 obozach uchodźców wojskowych i 114 obozach dla ludności cywilnej rozsianych po całych Węgrzech. 

Pomnik Sławika i Antalla to miejsce symboliczne, integrujące ludzi, pokazujące, dla jakich wartości oddawali życie. Obaj bohaterowie przez długie lata byli w swoich ojczyznach zapomniani z powodu wartości, którym służyli. To był patriotyzm, szlachetność, umiłowanie wolności i przekonanie, że każdy człowiek jest wartością ze względu na swoją godność, i odwaga, której niczym nigdy nie można zastąpić. 

W uroczystościach udział wzięli przedstawiciele władz Budapesztu z wicemerem dr Gáborem Bagdy,  przedstawiciele polskiej dyplomacji akredytowanej na Węgrzech z ambasadorem prof. Jerzym Snopkiem, konsulem Marcinem Sokołowskim, kierownikiem Wydziału Polityczno-Ekonomicznego Małgorzatą Radwan Vass, attaché obrony, wojskowości i lotnictwa płk Tomaszem Trzcińskim, dyrektor Instytutu Polskiego Joanną Urbańską. Z Warszawy przybyli   przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w osobach Jolanty Miśkowiec i Jerzego Platajsa, delegacje organizacji polonijnych: Polskiego Stowarzyszenia Kulturalnego im. J.Bema na Węgrzech Korinną Wesolowski i Stowarzyszenia Katolików Polskich p.w. św. Wojciecha Moniką Molnár na czele.

Szkoły polskie przy Ambasadzie RP i przy OSP reprezentowały ich dyrektorki panie Beata Mondovics i Anna Láng, a Stołeczny Samorząd Polski jego wiceprzewodnicząca Jadwiga Abrusán. Obecni byli przedstawiciele SNP III, VIII, XI i XVII dzielnicy Budapesztu oraz samorządów polskich z Székesfehérváru i Esztergomu. 

Pomnik-ławeczka w 2017 roku został umieszczony w XI dzielnicy Budapesztu na placu Györgya Goldmanna nad Dunajem. Jest on repliką dzieła autorstwa Władysława Dudka, odsłoniętego rok wcześniej w Warszawie. Przedstawia sylwetki Sławika i Antalla pogrążonych w konspiracyjnej rozmowie przy stoliku. Projekt budowy monumentów został zainicjowany przez Społeczny Komitet Budowy w Warszawie i Budapeszcie Pomnika-Ławeczki Henryka Sławika i Józsefa Antalla. Współprzewodniczącym komitetu był były ambasador RP na Węgrzech i wiceprezes Stowarzyszenia "Henryk Sławik Pamięć i Dzieło" - Grzegorz Łubczyk.

 

(inf. wł. fot. B.Pál)