1 sierpnia 2023  roku. 79. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego- Cmentarz aliancki w Solymár k/Budapesztu. 

Od 29  lat zamieszkali na Węgrzech Polacy, w dniu wybuchu Powstania Warszawskiego o Godzinie „W” odwiedzają to miejsce, gdzie spoczywają nasi rodacy, którzy w 1944 roku spieszyli z pomocą walczącej Warszawie.

Węgrzy nazywają ten niewielki wojenny cmentarz, cmentarzem angielskich lotników. Założono go jesienią 1945 roku. Zabiegały o to władze brytyjskie...

W 1944 roku alianci z polskimi oddziałami wojskowymi – II Korpusem Polskim Władysława Andersa walczyłi z Niemcami na Półwyspie Apenińskim i zdobyli tam kilka lotnisk m.in. w Bari, Foggi i Brindisi. 1 sierpnia 1944 roku kiedy wybuchło Powstanie Warszawskie – mimo, że armia sowiecka była już na wschodnich  przedmieściach Warszawy, Stalin wstrzymał swoje natarcie i nie udzielił znaczącej pomocy powstańcom, którzy sami nie mogli się przeciwstawić Niemcom, a w następstwie tego alianci, musieli transportować broń, amunicję i leki, drogą powietrzną z Włoch. Najkrótsza trasa prowadziła nad Węgrami, które były wówczas okupowane przez Niemców . Realizacja misji została zlecona 1586 Eskadrze Specjalnego Przeznaczenia, która była jednostką organizacyjną RAF-u, ale pod dowództwem polskim, a jej personel składał się z Polaków. Od pierwszych dni sierpnia 1944 roku polska eskadra transportowała powstańcom zaopatrzenie wojskowe. Trzy godziny po wybuchu Powstania Warszawskiego z Brindisi wystartował bombowiec Halifax, oznakowany GR_G JP 283, który miał na pokładzie materiały wojskowe dla AK. Około 22.00 polski bombowiec wszedł w przestrzeń powietrzną Węgier i godzinę później opuszczał teren kraju. Polscy lotnicy szczęśliwie wykonali zadanie, zrzucili sprzęt wojskowy pod Warszawą i wyruszyli z powrotem do bazy. Około 2.00 w nocy polski Halifax wleciał na teren Węgier, ale nad Wielką Niziną Węgierską został zestrzelony przez niemiecki myśliwiec. Znane są także przypadki innych samolotów brytyjskich z Polakami na pokładzie, które zostały zestrzelone w okresie Powstania Warszawskiego nad Węgrami – 26 sierpnia w Bácsbokod, 11 września w Ruzsa i 13 w Madaras. Fragmenty samolotów znajdują się w węgierskim Muzum Lotnictwa w Szolnoku, a prochy lotników spoczywają na cmentarzu alianckim w Solymár, obok Polaków Brytyjczycy, Nowozelandczycy, Kanadyjczycy, Australijczycy. 37 mogił zdobi tam polski orzeł. I to właśnie w Solymár o historycznej Godzinie „W” w asyście warty honorowej przy kamiennych krzyżach z polskimi nazwiskami przywoływana jest pamięć warszawskich powstańców. Na grobach lotników spoczywają biało-czerwone kwiaty, płoną znicze i modlitwa… modlitwa za dusze naszych rodaków.

 

Przy głównym krzyżu cmentarza w asyście warty zaciągniętej przez członków Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej Legionu Polskiego złożono wieńce, a na wszystkich grobach, w których spoczywają prochy Polaków zapalono znicze.

 

W imieniu Ambasady RP na Węgrzech wieniec złożył ambasador RP na Węgrzech Sebastian Kęciek, obecna była Katarzyna Ratajczak-Sowa kierownik Wydziału Polityczno-Ekonomicznego wraz z dyplomatami z tego wydziału Marcinem Bobińskim I sekretarzem i Aleksandrą Borek III sekretarzem. Przybył kierownik Wydziału Konsułlarnego i Polonii Andrzej Ryszard Kalinowski i oficer łącznikowy Policji Bogusław Kołdys, a także dyrektor Instytutu Polskiego Joanna Urbańska.  Obecna była przewodnicząca Ogólnokrajowego Samorządu Polskiego na Węgrzech Maria Felföldi wraz dyrektorem Urzędu OSP. Stowarzyszenie Katolików Polskich na Węgrzech p.w. św. Wojciecha reprezentowała prezes Katarzyna Takácsné Kalińska i dyrektor PDK Monika Molnárné Sagun. Przybyli przewodniczący Samorządów Polskich III, X i XII dzielnicy Budapesztu oraz osoby prywatne. Wygłoszono modlitwę, wspominając w niej o zmarłych, a także odwoływano się do pamięci o Węgrach, którzy uczestniczyli w Powstaniu Warszawskim. Funkcję gospodarza spotkania z ramienia Polskiego Stowarzyszenia Kulturalnego im.J.Bema sprawował prezes Alfred Wtulich.

 

Tradycja zbierania się budapeszteńskiej Polonii w dniu 1 sierpnia na cmentarzu w Solymár została zapoczątkowana przez PSK im. J.Bema i ówczesnego konsula RP na Węgrzech przed 29 laty i jest symbolem więzi z Polską i wyrazem szacunku dla historii naszego kraju.

 

Inf. wł.GP, fot. B.Pál

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł